Mount Vinson - 4892m

Antarktyda Antarktyda - ostatni z okrytych kontynentów. Leży po południowej stronie kuli ziemskiej, przeciwnie do położonej na północy Arktyki. Stąd pewnie pochodzi nazwa Antarctos co znaczy "naprzeciw niedźwiedzia", czyli Wielkiej Niedźwiedzicy - konstelacji gwiazd zawieszonej nad Arktyką. Obszar wodno-lądowy składający się z kontynentu i otaczającej go strefy morskiej nazywamy Antarktyką. Do dziś toczą się spory kto pierwszy zobaczył siódmy kontynent; czy był to Edward Bransfield w 1819r, czy Nathaniel Palmer, a może Fabian Bellingshausen w tym samym 1820 roku? Wśród wielu wypraw badawczych, wielkim osiągnięciem była ekspedycja statku "Belgica" w latach 1897-1899 której uczestnikami byli pierwsi polscy badacze-polarnicy, Henryk Arctowski i Antoni Bolesław Dobrowolski. Antarktyda na początku XXw. była miejscem wielu spektakularnych wypraw jak również wielu tragedii. Przykładem mogą być pierwsze próby dotarcia do bieguna południowego gdzie Robert Scott zaledwie miesiąc po Aoaldzie Amundsenie zdobywa go ale w drodze powrotnej ginie będą zaledwie 18km od składu żywność. Do historii przeszły też wyprawy Ernesta Shackletona po których powstało o nim słynne powiedzenie "Kiedy znajdziesz się w sytuacji bez wyjścia, klęknij i módl się o Shackletona". Ale trudno się dziwić takim powiedzeniom skoro jego godło rodzinne brzmiało "Fortitudine vincimus" - zwyciężymy wytrwałością, a najsłynniejszą wyprawę odbył na statku o nazwie "Endurance"- wytrzymałość. Obecnie działalność na tym jedynym niezamieszkałym kontynencie reguluje tzw. Traktat Antarktyczny ( ang. Antarctic Treaty) podpisany 1 grudnia 1959r. w Waszyngtonie, do którego należy również Polska. Ma on zapewnić wykorzystywanie Antarktydy jedynie do celów pokojowych, jak również zachować ją wolną od wszelkich zanieczyszczeń.

Warunki naturalne i klimat

Kontynent dzieli się na dwa wielkie regiony: Antarktydę Wschodnią (Wielką) i Antarktydę Zachodnią oddzielone łańcuchem Gór Transantarktycznych. Antarktyda Wschodnia pokryta pancerzem lodowym z maksymalnym wyniesieniem sięga ponad 4000m n.p.m. Na jej obszarze znajduje się biegun geograficzny południowy, biegun niedostępności (położony w odległości 2tys. km od wszystkich wybrzeży), biegun wiatrów ( ich prędkość dochodzi do 300km/h), biegun ziemskiego pola magnetycznego (położony poza kontynentem), biegun geomagnetyczny. Antarktyda Zachodnia to miejsce bieguna zórz polarnych i najwyższego szczytu kontynentu położonego w Górach Ellswortha Masywu Vinsona (4897m). Gdyby uwolnić ją od pokrywy lodowej to ok. 25% jej powierzchni znajdowałoby się ponad 1000m p.p.m. Tu jest też najgłębsza odkryta depresja 2538m p.p.m. Antarktyda to też najwyżej wyniesiony kontynent ze średnią wysokością 2040m n.p.m. Antarktyda jest najzimniejszym miejscem na ziemi, z potwierdzonym rekordem najniższej temperatury (-89,2 °C) odnotowanej na rosyjskiej stacji badawczej Wostok. Jest też najbardziej wietrznym i co ciekawe najbardziej suchym kontynentem. Latem biegun południowy otrzymuje więcej słonecznego promieniowania niż równik w analogicznym okresie.

Masyw Vinsona

Górę tą odkryto i zdobyto najpóźniej ze wszystkich szczytów Korony Ziemi. Pasmo zbudowane jest z kruchych metamorficznych skał, rzadziej z twardego zielonego kwarcytu. W listopadzie 1935 r. piloci H. Hollick- Kenyon i Amerykanin Lincoln Ellsworth dokonali pionierskiego lotu nad Antarktydą. Ellsworth już pierwszego dnia wyprawy zobaczył pasmo górskie któremu nadał nazwę Sentinel. Później nazwę tą przyjęto dla północnego pasma tych gór, południowe nazwano Heritage, a cały łańcuch górski nazwano Górami Ellswortha. Najwyższą górę Antarktydy odkrył w 1957 pilot marynarki wojennej USA a pomiary z lądu w latach 1958-1961 pozwoliły ustalić jej wysokość. Nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiego senatora Carla Vinsona z Georgii, zabiegającego o poparcie rządu USA dla eksploracji Antarktydy. W grudniu 1966r. 10-ciu najlepszych amerykańskich wspinaczy przy poparciu rządu USA wylądowało na lodowcu Nimitz, a 17 grudnia Barry Corbet, John Evans, Bill Long i Pete Schoening po założeniu trzech obozów jako pierwsi zdobyli szczyt. Evans i Corbet zdobyli też podczas tej 40-to dniowej wyprawy sześć innych szczytów m. in. drugi co do wysokości Mt. Tyree, który okazał się ich największym wspinaczkowym osiągnięciem. Kolejne wyprawy w 1979r., w 1983r. aż do 1991r. powtarzały drogę na Masyw Vinsona z lodowca Nimitz. Dopiero w 1992r. bazę przeniesiono na lodowiec Branscomb na wysokość 2100m, skąd po założeniu trzech obozów z wysokości 3800m atakuje się wierzchołek o wysokości 4897m. Pierwszego polskiego wejścia dokonała Mariola Popińska 16 stycznia 1995r. Pozostali polscy zdobywcy to: Leszek Cichy, Marek Kamiński, Kuba Jakubczyk, Jacek Jezierski, Wojciech Ostrowski, Janusz Majer, Anna Czerwińska, (wszyscy 1998r.), Witold Szylderowicz (2001), Jerzy i Paweł Michalscy (2003r.). Zdjęcia dzięki uprzejmości Witka Szylderowicza